"Σάββατο"
Μετάφραση: ΜΑΡΙΑ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ εκδ. «ΝΕΦΕΛΗ», Αθήνα 2006, σελ.395
Η πρώτη ύλη της λογοτεχνίας είναι η αγωνία, ο πόνος και το κακό. Όπως λέει και ο Ίαν Μακ Γιούαν «Η δυστυχία είναι πιο επιδεκτική αναλύσεων». Αντίθετα, ο κεντρικός χαρακτήρας του «Σαββάτου», συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις του επιτυχημένου ανθρώπου και θα έλεγε κανείς ότι δεν προσφέρεται για μυθοπλαστική επεξεργασία. Άριστος νευροχειρουργός, με μια σύζυγο που αγαπά, ο γιος του ελπιδοφόρος μουσικός και η κόρη του ανερχόμενη ποιήτρια. Ωστόσο, δύσκολα μένει κανείς αδιάβροχος από τον πόνο που κυκλοφορεί γύρω του. Η εύθραυστη ισορροπία πάνω στην οποία στηρίζεται η ζωή του Χένρυ Περόουν θα ανατραπεί όταν θα εισβάλει ξαφνικά στη ζωή του η άλλη πραγματικότητα με τη μορφή ενός απελπισμένου
.
Ο βραβευμένος με Booker, για το μυθιστόρημά του «Αμστερνταμ», Ίαν Μακ Γιούαν ανήκει μαζί με τους Μάρτιν Έϊμις, Τζούλιαν Μπαρνς, Σάλμαν Ράσντι, Καζούο Ισιγκούρο, στη λαμπρή ομάδα την οποία ανέδειξε το 1983 το περιοδικό Granta και έκτοτε έχει μια δυναμική παρουσία όχι μόνο στη Βρετανία αλλά και στην παγκόσμια λογοτεχνία. Στα τελευταία του βιβλία φαίνεται ότι έχει αφήσει τη σκοτεινότητα και τη φρίκη των πρώτων του έργων για να υιοθετήσει μια πιο οικουμενική προβληματική.
Ο συγγραφέας στήνει έντεχνα την παγίδα του οδηγώντας τους δυο χαρακτήρες στη στενωπό της κρίσιμης αναμέτρησης, απ’ όπου δεν υπάρχει οδός διαφυγής, όταν ο Μπάξτερ, θα εισβάλει στο σπίτι του με την απειλή του μαχαιριού. Η πληγωμένη περηφάνια ζητά την εκδίκησή της. Είναι η στιγμή της αλήθειας κατά την οποία οι δυο κόσμοι βρίσκονται αντιμέτωποι. Κάτω από τη δυναμική της έντασης οι ρόλοι του ισχυρού και του αδύνατου αλλάζουν και οι χαρακτήρες αποκαλύπτονται. Αποδεικνύεται ότι έχουν και οι δυο αθέατες πλευρές. Ο τραχύς βίαιος και απελπισμένος Μπάξτερ συγκινείται από ένα ποίημα του Μάθιου Άρνολντ που απαγγέλλει η κόρη τού Περόουν. Οι στίχοι του Άρνολντ για την αιώνια θλίψη του ήχου των κυμάτων και την πίστη των εραστών, οι οποίοι δεν στάθηκαν ικανοί να αγγίξουν τον στεγνό και ορθολογιστή νευροχειρουργό, θα διαλύσουν συναισθηματικά τον επικίνδυνο εισβολέα, που ξαναγίνεται αδύναμος και ανθρώπινος ζητώντας τη βοήθεια του νευροχειρουργού για την δύσκολη ασθένειά του. Αντίθετα, η άλλη πλευρά θα χρησιμοποιήσει τη βία και το δόλο για να τον εξοντώσει. Μετά τη σύγκρουση των δυο κόσμων αναδύεται ένα άλλο «εγώ», οι χαρακτήρες μεταμορφώνονται, οι παλιές βεβαιότητες ραγίζουν και γίνονται απλά επιχειρήματα.
Η ιστορία μοιάζει ήρεμη και βραδυκίνητη. Κανένα συνταρακτικό γεγονός -πλην της εισβολής- δεν συμβαίνει στις τετρακόσιες σελίδες. Ωστόσο, η τέχνη του Μακ Γιούαν είναι να αποδίδει με εκπληκτική ακρίβεια όλες τις αποχρώσεις των συναισθημάτων, να περιγράφει με ψιλοβελονιά τις ανθρώπινες σχέσεις, να ανασύρει στην επιφάνεια αυτό που μένει ανέκφραστο, μετέωρο ή καταποντίζεται με τους υπαινιγμούς και τις σιωπές.
Η πλοκή διακρίνεται για την απλότητα της δομής και έχει μια γεωμετρική σαφήνεια. Πρόκειται για μια γραμμική τριτοπρόσωπη αφήγηση με εσωτερική εστίαση που υιοθετεί απόλυτα την οπτική γωνία κεντρικού του ήρωα. Η εσωτερικότητά του, μέσα από την οποία φιλτράρεται η μυθοπλασία, δεν χάνεται στις ατραπούς τις ατομικότητας αλλά αναδεικνύει ηθικά διλήμματα και κοινωνικές αντιθέσεις. Χαρακτηριστική είναι και η αφηγηματική άνεση με την οποία ο συγγραφέας ενσωματώνει στην γλώσσα όρους από τη ιατρική και την επιστήμη γενικότερα.
Ο Σάουλ Μπέλοου στο μότο το οποίου παραθέτει ο συγγραφέας του βιβλίου γράφει: «Εσύ-εσύ ο ίδιος είσαι, τέκνο αυτής της μάζας και αδελφός των υπολοίπων». Σε μια κοινωνία όπου έπαψαν να υπάρχουν οι δεσμοί της κοινότητας, η ευτυχία και οι βεβαιότητες των ολίγων είναι εύθραυστες κάτω από το αδηφάγο βλέμμα και την απειλή των ηττημένων. Το «Σάββατο» αναδεικνύει δραματικά την ηθική ευθύνη των βολεμένων και των χορτάτων. «Είπατε να κρατήσατε ενός λεπτού σιγή για τους απεγνωσμένους»;(Ν. Χριστιανόπουλος)
Ian Mc Ewan: Συνέντευξη στη Μαίρη Σιάνη - Davies, Νέα, 29.12.2001
Ίαν Μακ Γιούαν, Αφιέρωμα, Βιβλιοθήκη, Ελευθεροτυπία, 25.10.2002
Θόδωρος Γρηγοριάδης: "Η προσωπογραφία του βρεττανού συγγραφέα Ιαν Μακ Γιούαν", Βήμα, 15.11.1998
Μιχάλης Μιχαηλίδης, "Εξιλέωση", Βήμα, 4.8.2002
Κώστας Καρακώτιας, "Σάββατο", Ελευθεροτυπία, 3.11.2006
Θόδωρος Γρηγοριάδης "Άμστερνταμ", Βήμα, 4.4.1999
Μιχάλης Μιχαηλίδης "Έμμονη αγάπη", Βήμα, 26.9.1999
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου