Πφιτς
Μετάφραση. - επίμετρο: Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2003 σ. 232,
Ένας ηγεμόνας του 18ου αιώνα αποφασίζει να κερδίσει την αθανασία αφιερώνοντας τη ζωή του στην επινόηση φανταστικών πόλεων. Πόλεις εικονικές, έργα των χαρτογράφων και των βιογράφων, μνημεία ιδεών με μια αδιανόητη τελειότητα. Έτσι το μυθιστόρημα Πφιτς, το οποίο ανακηρύχτηκε καλύτερο βιβλίο της χρονιάς για το 1995 από τον «Observer» και τους «Νew York Times», μας εισάγει σε μια καφκική ατμόσφαιρα όπου η μυθοπλασία εισχωρεί στην πραγματικότητα και σε μια πορεία διακειμενικών αναφορών.
Ο Άντριου Κρούμεϊ γεννήθηκε στη Γλασκώβη το 1961 και σπούδασε μαθηματικά. Είναι αρχισυντάκτης της φιλολογικής σελίδας της εφημερίδας «Scotland on Sunday» και θεωρείται από τους βασικούς εκφραστές του βρετανικού μεταμοντερνισμού. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματά του Μουσική, σε ξένη γλώσσα, Ο κύριος Μι και Η αρχή του Ντ’ Αλαμπέρ.
Η υπόθεση ανελίσσεται έχοντας στο ρόλο του κεντρικού ήρωα τον δειλό χαρτογράφο Σενκ, ο οποίος αναζητά τον μίτο της αλήθειας. Η Εστρέλα , η όμορφη βιογράφος που ερωτεύεται, αποτελεί το δόλωμα που τον φέρνει στο επίκεντρο μιας πλεκτάνης. Στην αγωνιώδη προσπάθειά του να την κερδίσει αναλαμβάνει να αποκαλύψει τι βρίσκεται πίσω από το αινιγματικό και μυστηριώδες όνομα Πφιτς, να εξιχνιάσει έναν φόνο, που αποδεικνύεται ότι δεν έγινε ποτέ και ανήκει σε ένα δεύτερο μυθοπλαστικό και εικονικό επίπεδο.
Η ονειρική αλλά και επικίνδυνη Εστρέλα, το είδωλο του ιδανικού αναγνώστη, αποτελεί το ομολογημένο αντικείμενο του πόθου του Σενκ και όλων των επίδοξων συγγραφέων. Την ερωτεύονται, την διεκδικούν με μανία, τρελαίνονται γι αυτήν.
Και οι δυο, επινοήσεις που παίρνουν σάρκα και οστά από την πίστη και την αθωότητα του αναγνώστη που ταξιδεύει κι αυτός στο Ράινστατ τη μυθική πόλη της λογοτεχνίας, τη μηχανή της φαντασίας όπου στο τέλος ήρωες και συγγραφείς, υψώνονται πανηγυρικά προς τον ουρανό με προορισμό τη μεγάλη Βιβλιοθήκη σαν την Commedia dell’ Αrte του Σαγκάλ.
Η αμφισβήτηση του γνωστικού υποκειμένου, η αντίληψη ότι η αφήγηση είναι μια κατασκευή, είναι από τις βασικές συντεταγμένες της αμφιλεγόμενης και ολισθηρής έννοιας του μεταμοντερνισμού. «Στα βιβλία μου υπάρχουν πολλά παιχνίδια με τα πρόσωπα, το υποκείμενο και τον ήρωα. Από βιβλίο σε βιβλίο το εγχείρημα συμπληρώνεται». Κινούμενος μακράν του ρεαλισμού ο Κρούμεϋ υπονομεύει τις αφηγηματικές συμβάσεις και την ψευδαίσθηση της πραγματικότητας. Παρατηρούμε, λοιπόν, τις συνεχείς διερωτήσεις για την ταυτότητα του αφηγηματικού εγώ. «Ο άνθρωπος που ακουμπάει μια πένα σε μια σελίδα, δεν είναι παρά ένας δίαυλος ιδεών», «ένα ποτάμι μέσα από το οποίο κύλησαν γεγονότα», «Πού, λοιπόν, εδρεύει ο εαυτός;». Το βιβλίο μέσα στο βιβλίο, τα πολλαπλά υποκείμενα της γραφής δημιουργούν ένα παιχνίδι αντικατοπτρισμών και εικονικής πραγματικότητας. Η αυτοαναφορικότητα της αφήγησης αναζητά την επίγνωσή της, ο στοχασμός της γραφής ψηλαφεί την οντολογία της, συνειδητοποιεί τα όρια και την αδυναμία της να κυκλώσει αποτελεσματικά και εφ’ άπαξ τον πραγματικό κόσμο των βιωμάτων, να τον εκλογικεύσει, να τον αποδώσει στο χαρτί. «Θα μπορούσαμε να δούμε τη γλώσσα σαν μια παγίδα που στήνουμε με την ελπίδα να συλλάβουμε κάτι που, ωστόσο, πάντα θα μας ξεφεύγει».
Η ετικέτα του μεταμοντέρνου, όπως και κάθε αισθητικό ρεύμα, δεν καθαγιάζει ούτε δίνει αυτομάτως πιστοποιητικά ποιότητας. Αν το Πφιτς χαρακτηρίζεται πετυχημένο είναι γιατί κατορθώνει να ισορροπεί χρησιμοποιώντας στοιχεία από την παράδοση, δοκιμάζοντας τολμηρές ελευθερίες σε ένα διαρκές παιχνίδι των μορφών. Το μυθιστόρημα γίνεται η κοίτη μέσα στην οποία συγκλίνουν λογοτεχνικά είδη όπως θρίλερ, ο φιλοσοφικός στοχασμός, το πικαρέσκ και ποικίλες φωνές από την ιστορία της λογοτεχνίας. Το Πφιτς φαίνεται να συνομιλεί από τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες και τον Ζακ το Μοιρολάτρη του Ντιντερό μέχρι τις Αόρατες πόλεις Ίταλο Καλβίνο και τον Μπόρχες, ο οποίος επανέρχεται επίμονα στις σελίδες του. Η εμμονή του υποκειμένου της γραφής ότι είναι χαρακτήρας στην ιστορία ή στο όνειρο κάποιου άλλου παραπέμπει αυτούσια σχεδόν στα Κυκλικά ερείπια.
Ακόμη και πίσω από παιγνώδεις ή αθώες προτάσεις όπως «το Ευρετήριο των Ευρετηρίων Στα Οποία Δεν Περιλαμβάνονται τα Ίδια» κρύβονται έννοιες από τη θεωρία των συνόλων οι οποίες κλόνισαν τα θεμέλια των μαθηματικών και οδήγησαν στη επανατοποθέτησή τους.
Την πολύ καλή μετάφραση, όπως επίσης το πλούσιο και διεισδυτικό επίμετρο, υπογράφει ο Αχιλλέας Κυριακίδης με τη δόκιμη θητεία στον Μπόρχες και άλλα σημαντικά έργα της ξένης πεζογραφίας.
info:
Ομιλία του Andew Crumey στη Βιβλιοθήκη του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, 24.2.2003
Andrew Crumey: Συνέντευξη στη Λώρη Κέζα, Βήμα, 9.3.2003
Andrew Crumey: Συνέντευξη, Ελευθεροτυπία, 24.11.2006
Andrew Crumey, Συνέντευξη, THE INDEPENDENT, 9.4.2006
Αγγελική Παπαδοπούλου- Ο κύριος Μι, Βήμα, 27.1.2002
Σοφία Νικολαϊδου, Ο κύριος Μι, Νέα, 20.4.2002
http://www.crumey.toucansurf.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου