Ερωτικές υποθέσεις με φόντο την κοινωνική μικροϊστορία

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, «Η λιτανεία», εκδ. Στοχαστής 2016, σ.106

Η «Λιτανεία», μια νουβέλα με απλή γλώσσα που συνδυάζει την πλοκή με την  ιστορία, είναι το  τελευταίο του βιβλίο του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη. Ένας δημοσιογράφος από την Αθήνα, με αφορμή την πτώση του μεγάλου πέτρινου γεφυριού της Πλάκας,  θα ανέβει στην Άρτα για ρεπορτάζ. Η έρευνα θα τον φέρει αντιμέτωπο με τα προβλήματα που δημιουργούνται από το φράγμα του ποταμού Αράχθου της ΔΕΗ στην περιοχή και τα αντιτιθέμενα συμφέροντα της τοπικής κοινωνίας.

Σε ένα δεύτερο αφηγηματικό επίπεδο, στις αρχές του εικοστού αιώνα, ένας παράνομος έρωτας ιστορείται ταυτόχρονα με  μια εξέγερση με επαναστατικές ιδέες απέναντι στους τσιφλικάδες και τους κοτζαμπάσηδες, η οποία θα πνιγεί εν τη γενέσει της.  Στο αφηγηματικό σχήμα του Ιντζέμπελη οι δυο ιστορίες, εκτυλίσσονται  σε δυο παράλληλα χρονικά επίπεδα που εναλλάσσονται συνεχώς. Είναι μια τεχνική που χρησιμοποίησε επιτυχημένα σε προηγούμενα αφηγήματα και  ιδιαίτερα στην «Τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή».

Οι δυο ιστορίες εκτυλίσσονται στην Άρτα που είναι ο κοινός παρονομαστής των δύο ιστοριών και μέσα σε λίγες σχετικά σελίδες εκδιπλώνει μια πλοκή με πλούσια φαντασία πάνω σε ένα καμβά που συνδυάζει τις οικογενειακές και ερωτικές σχέσεις, με τις  βαθιές πολιτικές και κοινωνικές αντιθέσεις που θα οδηγήσουν σε συγκρούσεις.

Ο Ιντζέμπελης αξιοποιεί δημιουργικά τα πορίσματα της ιστορικής του έρευνας στην λογοτεχνία. Ιδιαίτερα στη «Λιτανεία» εκμεταλλεύεται την προηγούμενη εργασία του «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το Κόμμα Φιλελευθέρων στην Ήπειρο», στο οποίο καταγράφει το πολιτικό περιβάλλον των αρχών του εικοστού αιώνα της Ηπείρου με τις οικογένειες των πολιτευτών Κωνσταντίνου Καραπάνου, Γαρουφαλιά και του εκδότη Σπυρίδωνα Σίμου.

Οι δυο ερωτικές ιστορίες λειτουργούν ως πρόσχημα για να αναδειχτούν τα  αντιτιθέμενα συμφέροντα της τοπικής κοινωνίας. Οι μικρές προσωπικές ιστορίες συμπλέκονται και διασταυρώνονται με την μεγάλη συλλογική Ιστορία. Παρά το χρονικό άνυσμα ενός αιώνα που χωρίζει τις δυο αφηγήσεις η αντιστικτική τους παράθεση, εκ των πραγμάτων και χωρίς να δηλώνεται, αποτελεί ένα έμμεσο σχόλιο στη σημερινή κρίση αναδεικνύοντας ότι τα προβλήματα έχουν βαθιές ρίζες.  Η παράλληλη αφήγηση και οι αντικατοπτρισμοί στον καθρέφτη της Ιστορίας τονίζουν το κόκκινο νήμα που συνδέει την Ελλάδα του σήμερα με την εκείνη του χθες. Ο τρέχων  πολιτικαντισμός είναι η συνέχεια του παλαιοκομματισμού και των κοτζαμπάσηδων σε ένα αιώνιο θέατρο  χωρίς τέλος. Ο πολιτικός διχασμός τα βίαια πολιτικά ήθη με τους τραμπουκισμούς, η συγκέντρωση της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας, τα πολιτικά πάθη, ο παραγοντισμός, το πελατειακό κράτος όπως εκφράζεται στο πρόσωπο του Καραπάνου και τη σύγκρουσή του με τους Φιλελεύθερους του Βενιζέλου, δίνουν τη σκυτάλη  στη σημερινή γραφειοκρατία, την οικονομική διαπλοκή και το ρόλο των ΜΜΕ.  Μοιάζει έτσι το γεφύρι της Άρτας, που στο αφήγημα φαίνεται να γκρεμίζεται και ξαναχτίζεται επανειλημμένα, να γίνεται μια μεταφορά που συμπυκνώνει όλη την πολιτική παθολογία της Ελλάδας. Η «Λιτανεία» είναι μια νουβέλα που συνδυάζει δημιουργικά τα ιστορικά τεκμήρια και τις οικολογικές ανησυχίες με τη μυθοπλασία. 

Παρέμβαση,  τχ, 183 Άνοιξη 2017