Στέλιος Λουκάς, "Αμύθητος κήπος"

Αναζητώντας κήπους μυστικούς

ΣΤΕΛΙΟΥ ΛΟΥΚΑ, Αμύθητος κήπος, 

εκδόσεις Κέδρος, σελ. 74

«Ανασαίνω σε βέβηλους καιρούς» είναι ο εναρκτήριος στίχος του ομώνυμου ποιήματος και νομίζω διαγράφει το τοπίο στο οποίο κινείται ολόκληρη η ανά χείρας ποιητική συλλογή του Στέλιου Λουκά με τίτλο «Αμύθητος κήπος».  Τα ένοχα βλέμματα, ο φόβος και τα δάκρυα, το μαύρο χιόνι, το μέλλον που αιμορραγεί, οι  άναρθρες κραυγές και η σκουριά είναι τα λυγρά σήματα μιας εποχής μέσα στην οποία το ποιητικό υποκείμενο αγωνίζεται να υπάρξει. Αντιστικτικά και ως υγιή άμυνα θα αντιπαραθέσει ένα ποιητικό σύμπαν που κατοικείται από τους χαρταετούς των επιθυμιών, τα παιδικά όνειρα, την ουτοπία και την ελπίδα. Οριοθετεί μια περιοχή στην οποία ο άνθρωπος θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Όλη η συλλογή αποτελεί μιαν ενότητα όπου  ο κήπος αναγορεύεται σε κεντρικό σύμβολο που  αρδεύει όλες τις σελίδες. Γίνεται  η ετεροτοπία για τις καταθέσεις των ονείρων και τον χώρο των θαυμάτων. Και η αθωότητα η άσκηση για να απεκδυθείς το περιττό προκειμένου να ανακαλύψεις τους μυστικούς κήπους.

Ποίηση αφηγηματική και  τις περισσότερες φορές σε β’ πρόσωπο. Ο εξομολογητικός τόνος και η λυρική διάθεση είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του. Ολιγόστιχα ποιήματα διάστικτα από εικόνες και σύμβολα που σημαίνουν το απλήρωτο κενό της ύπαρξης.

Ενώ όμως ο λυρισμός είναι η κυρίαρχη διάθεση, στην παρούσα συλλογή ενοφθαλμίζονται ποιήματα και στίχοι με έντονο κοινωνικό χρώμα. Αξίζει να αναφέρουμε  ότι τη συλλογή ανοίγει ένα ποίημα που έχει πολλές συνδηλώσεις και αναφορές στους ταραγμένους καιρούς που ζούμε, καθώς την αφήγηση επωμίζεται ένα δολοφονημένο παιδί.

«Έφυγα μα θα ξανάρθω

Έχοντας υπερασπιστές

Στρατιές αγγέλλων

Και τάγματα ονειροπόλων ποιητών...»

Προοιωνίζεται άραγε ένα άνοιγμα του ποιητή σε περισσότερο κοινωνικά θέματα; Θα το δείξει το μέλλον. Αλλά και η αγωνία της ποιητικής φωνής που αναζητά έναν «ουρανό για τους απελπισμένους», διαπιστώσεις ότι «η πολλή ευτυχία γίνεται μπόχα/ Στα στόματα των αστών» και ποιήματα όπως το παρακάτω δείχνουν ότι το υποκείμενο της γραφής έχει μια γενικότερη θέαση και εποπτεία του κόσμου.

«Κι ύστερα

Άρχισε να χιονίζει θάνατο

Η μικρή χώρα

Σκεπάστηκε από τόνους

Μαύρο δάκρυ

Μόνο στους λόφους

Άστραφτε

Το πορφυρό των λύκων».

Πριν από ένα χρόνο αναφερόμενος στο μυθιστόρημα είχα γράψει ότι βρισκόμαστε σε μια καμπή της νεοελληνικής λογοτεχνίας, μια στροφή από το ατομικό στο συλλογικό.  Φαίνεται όμως ότι και η ποίηση δεν παραμένει αδιάβροχη. Η ποίηση του «ιδιωτικού οράματος» που πολιόρκησε αδυσώπητα το «Εγώ» για να αποσπάσει όλα τα μυστικά του, στρέφει το βλέμμα και προς την κοινωνία αφού  ο πόνος αφορά πια το «εμείς».

Τα ποιήματα ποιητικής συγκροτούν επίσης μια ευδιάκριτη περιοχή. Το «Μην εμπιστεύεστε την ποίηση» με τη ρητορική άρνηση που δηλώνει, την αναγορεύει σε ενασχόληση επικίνδυνη για τις φαρμακείες της. «Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα». Η  απόκρημνη τέχνη της αναδύεται και από το ποίημα «Στις λόχμες», όπου αντιστρέφονται οι ρόλοι και το ποιητικό εγώ διαπιστώνει ότι «Χωρίς να το καταλαβαίνω/ Γίνομαι θήραμα». Και σε άλλους στίχους θα αναδειχτεί η επίμονη αναζήτηση για την «αληθινή πατρίδα των ποιητών», για την μεγάλη τέχνη που επιστρέφει το φώς και την αθωότητα. Συνδιαλέγεται, επίσης, με  δύο εμβληματικές μορφές της ποίησης στη Θεσσαλονίκη τον Γιώργο Βαφόπουλο και τη Ζωή Καρέλλη, που αποτελούν οδόσημα στην ποιητική του πορεία, για να καταλήξει στην ακροτελεύτια αισιόδοξη αναφώνηση: «Ποιος είπε ότι οι ποιητές δεν κάνουν θαύματα;».

Στους δύσκολους και μικρόψυχους καιρούς, λοιπόν, ο Στέλιος Λουκάς μας υπενθυμίζει με την τέχνη του και με το μότο του Paul Klee  που  παραθέτει στην αρχή του βιβλίου, ότι η ποίηση, ότι «δεν αντιπροσωπεύει το ορατό, αλλά κάνει ορατό αυτό που δεν είναι πάντα».

Παρέμβαση τχ. 166-167