Μάκης Καραγιάννης: Τέρι Ήγκλετον και κριτική

Δευτέρα 5 Ιανουαρίου 2009

Τέρι Ήγκλετον και κριτική

Μελαγχολικές συγκρίσεις

Ασφαλώς μπορεί να βρει κανείς πολλά σημεία του έργου του Ήγκλετον με τα οποία θα μπορούσε να διαφωνήσει. Άλλωστε έχει περάσει η εποχή της αθωότητας κατά την οποία τρέχαμε πίσω από όλα τα μεγάλα ονόματα της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας, τα οποία κραδαίνοντας εντυπωσιακές έννοιες και λέξεις μας υπόσχονταν το μαγικό κλειδί για την ερμηνεία των κειμένων και της πραγματικότητας. Σήμερα ελπίζω ότι έχουμε κατανοήσει ότι οι θεωρίες ερωτοτροπούν με την καθολική αλήθεια, όμως είναι σαφή τα όρια της ερμηνευτικής τους ισχύος και φέρνουν εν σπέρματι την ανατροπή η οποία θα τις οδηγήσει στο μουσείο της ιστορίας της λογοτεχνίας.

Θεωρώ όμως ότι το έργο του είναι σημαντικό γιατί μας υπενθυμίζει ότι η μελέτη της λογοτεχνίας δεν μπορεί να αποκοπεί από την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα. Ότι μέσα στον αισθητικό και ιδεολογικό χυλό είναι αναγκαία η επίγνωση των καταστατικών ορίων και ο επανακαθορισμός του τρόπου με τον οποίο ορίζονται η λογοτεχνία, η κριτική και θεωρία της λογοτεχνίας. Είναι σημαντικό γιατί τα βιβλία και η στάση του δείχνουν μια σαφή κατεύθυνση, έχουν συγκεκριμένες αρχές με τις οποίες μπορούμε να συμφωνούμε ή να διαφωνούμε.

Θα έλεγε κανείς ότι όλα αυτά είναι αυτονόητα. Μια ματιά όμως στην ελληνική πραγματικότητα φαίνεται απογοητευτική. Ποια είναι τα μείζονα προβλήματα που σημάδεψαν την κριτική τη χρονιά που πέρασε; Επρόκειτο για αισθητικές, θεωρητικές, ιδεολογικές διαμάχες ή ταλανίζεται από τις προσωπικές πικρίες και αντιπαραθέσεις του συγγραφικού μικρόκοσμου;
Δεν διατείνομαι ότι υπάρχει μαγική συνταγή. Ωστόσο, ο Ήγκλετον μοιάζει με τον καθρέφτη όπου αντανακλάται ο επαρχιωτισμός της κριτικής μας.

Το εξαιρετικό αφιέρωμα της ΑΥΓΗΣ (21 και 28.12.2008), με αφορμή την επίσκεψή του στην Ελλάδα, με αρκετά κείμενα και τη συνέντευξη, αποτελεί μια καλή εισαγωγή στο έργο του Ιρλανδού στοχαστή.

Τέρι Ήγκλετον: Συνέντευξη Μέρος Α

Τέρι Ήγκλετον: Συνέντευξη Μέρος Β